Projekt zgłoszony do konkursu na dofinansowanie ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Działania 6.2. Rewitalizacja obszarów zdegradowanych, Poddziałania 6.2.2 Rewitalizacja - „małe miasta" Priorytet VI. Zrównoważony rozwój miast Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007 - 2013.

Wartość projektu: 5 021 200 zł.
Okres realizacji: 2011 - 2013r.

RYS HISTORYCZNY

Lędziny są prastarą osadą, powszechnie uważaną za jedną z najstarszych dawnej ziemi pszczyńskiej, a nawet Górnego Śląska. Najstarsza historycznie udokumentowana wiadomość dotycząca Lędzin jako starej osady jeszcze na tzw. prawie polskim, odnosi się do XII wieku, kiedy to ziemia pszczyńska wraz z Lędzinami stanowiła integralną część ziemi krakowskiej. Od połowy XVI wieku Lędziny były własnością Baltazara Promnic. Dobra Promnitzów podzielone były na tzw. klucze, a Lędziny należały do największego zwanego bijasowickim, później lędzińskim. Rozpoczął się wówczas szybki rozwój gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej, opartej na uprawie roli, hodowli zwierząt, gospodarce stawowej i leśnej co z kolei przełożyło się na rozbudowę i wzrost znaczenia wsi.

Mapa Andreasa Hindenberga 1636 roku (najstarsza wielkoskalowa mapa gospodarcza na obszarze Polski) ukazuje obszar rolnicze, stawy oraz historyczne centrum Lędzin u podnóża wzgórza Św. Klemensa, będące przedmiotem współczesnej rewitalizacji.

Mapa Andreasa Hindenberga 1636 roku

Podobnie jak na całym Górnym Śląsku, w I połowie XIX wieku rozpoczęło się wydobycie węgla kamiennego. W 1842 roku, zarządca kopalni księcia pszczyńskiego, nadsztygar Brucker znalazł w zalesionym terenie między wsią Lędziny a kolonią Hołdunów, pokład węgla grubości 3 metrów. W rok później rozpoczęto w tym miejscu wydobycie węgla. Ta pierwsza kopalnia otrzymała nazwę Radość Henryka, na cześć panującego wówczas w Pszczynie Jana Henryka Hochberga. W krajobrazie Lędzin pojawiły się charakterystyczne zabudowania kopalniane, które w XX wieku zdominowały krajobraz. Nastąpiła stopniowa degradacja środowiska naturalnego oraz zmiany społeczne i gospodarcze. Rolnictwo stało się dla większości mieszkańców zajęciem ubocznym a zaczęło przeważać górnictwo. Restrukturyzacja kopalń końca XX wieku spowodowała konieczność zmiany struktury zatrudnienia w mieście. Coraz większą rolę zaczęły odgrywać małe i średnie przedsiębiorstwa. Pobudzanie aktywności środowisk lokalnych i stymulowanie współpracy na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczego stały się priorytetowymi działaniami władz samorządowych. Przyjęte programy rewitalizacyjne, dążące do stworzenia wysokiej jakości przestrzeni miejskiej są niezbędnymi krokami mającymi na celu przywrócenie zdegradowanych terenów społecznościom lokalnym.

Proponowana nazwa rewitalizowanego obszaru „PLAC FARSKI" odnosi się do wielowiekowej historii tego terenu, nierozerwalnie związanego z parafią św. Klemensa, będącą jedną z najstarszych w województwie, sięgającą historycznie XIII-go wieku.
Kościół parafialny św. Klemensa położony był na górce nieopodal wsi, natomiast budynek plebanii tzw. „fary" nie był ulokowany, jak było to zazwyczaj przy kościele, lecz wśród zabudowań centrum wsi.

Obecnie budynek „plebanii" po przeprowadzonych pracach renowacyjnych stanowi pierwszy wykonany już element projektu pn. Rewitalizacja historycznego Centrum Lędzin „Plac Farski".

OPIS ZADANIA

- wizualizacja perspektywiczna od strony północno-wschodniej-

Projektowany pięciokątny plac „rynek", którego główną atrakcją będzie nowoczesna multimedialna fontanna ograniczony jest od wschodu istniejącym obiektem zabytkowego budynku byłej „plebanii" (obecnie siedziba Biblioteki Miejskiej), od zachodu pierzeją przebudowanych i rozbudowanych „stajni" plebańskich z dobudowaną częścią północną, wierzą zegarową i przejściem w parterze. Na placu umiejscowiono oprócz fontanny postumentem z pękniętym dzwonem z kościoła św. Klemensa jednym z najstarszych dzwonów w województwie.

W zachodniej pierzei rynku z logiami na parterze umiejscowiono działalność gastronomiczno-usługową, restauracje itp., natomiast na piętrze sale wystawiennicze, projekcyjne oraz pomieszczenia dla lędzińskich stowarzyszeń. Dzięki powyższemu projektowi miasto zyska zarówno przestrzeń publiczną, gdzie mieszkańcy będą mogli w atrakcyjny sposób spędzić swój wolny czas a równocześnie wzrośnie jego wartość estetyczna i atrakcyjność dla inwestorów zewnętrznych.

Sąsiedztwo drogi Lędzińskiej zostanie ograniczone poprzez dodanie szpaleru drzew i odtworzenie kamiennego muru z bramą dającymi łącznie odczucie bezpieczeństwa jednak bez utraty kontaktu i otwarcia widokowego wnętrza placu dla podróżujących samochodami i przechodniów. Całość kompozycji dopełniają rzędy latarni i ławki.

Zawsze potrzebne w sąsiedztwie centralnych miejsc parkingi zostaną zlokalizowane na obniżonej polanie za pocztą oraz przy budynku poczty.

- wizualizacja perspektywiczna od strony północnej -

- elementy zagospodarowania placu -

STAN PROJEKTOWANY I ISTNIEJĄCY

STAN PROJEKTOWANY

STAN ISTNIEJĄCY

WYKONANY I ETAP INWESTYCJI

PRZEKROJE OD STRONY POŁUDNIOWEJ -

STAN PROJEKTOWANY

PRACE WYKONANE

Renowację budynku zabytkowej „plebanii", obecnie mieszczącego siedzibę Miejskiej Biblioteki Publicznej w Lędzinach z pewnością można zaliczyć do I-go etapu zadania związanego z rewitalizacją historycznego Centrum Lędzin „Plac Farski". Prace konserwatorskie wykonane w latach 2009-2010 miały na celu przywrócenie wartości historycznych budynku, natomiast prace brukarskie wokół obiektu wykonano w oparciu o posiadaną koncepcję urbanistyczno-architektoniczną „Placu Farskiego".

Całość wykonanych prac przy budynku została bardzo wysoko oceniona przez Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach, w wyniku czego budynek został wytypowany do ogólnopolskiego konkursu pn. „ZABYTEK ZADBANY". Należy również zauważyć, iż na część wykonanych robót Gmina Lędziny otrzymała dotację celową na prace konserwatorskie i restauratorskie.

Na szczególną uwagę zasługuje rekonstrukcja drewnianego ganku z przełomu XVIII/XIX wieku, charakteryzujący się wysokimi walorami artystycznymi, świadczący o wysokim kunszcie rzemieślniczym minionych epok.

oprac.: Krzysztof Basiaga

Betonowanie stropów nad parterem budynku